Twintig tweedejaars leerlingen van het Hilfertsheem College uit Hilversum mochten binnen het keuzevak Catering en Koken een praktijkles volgen op boerderij de Slothoeve in Muiden. Dit bezoek was onderdeel van een pilot voortgezet onderwijs vanuit Jong Leren Eten Noord-Holland, in samenwerking met Boerderij-educatie Gooi en Vechtstreek en Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek. Boerinnen Petra en Ati vertelden de klas meer over de kringloop van het vee, de voedselkringloop en ze leerden de leerlingen om zelf boter en een eiersalade te maken. Dit beviel de leerlingen en docenten erg goed.
Boerderij De Slothoeve ligt middenin de Noordpolder van Muiden, aan de oude Zuiderzeedijk, met aan weerszijden boerenbedrijven in een het typisch Hollands slotenpatroon. De 100 jaar oude boerderij is een melkveebedrijf, met zo’n 90 melkkoeien, 50 schapen, een wisselend aantal kalveren, een paard, pony, hond en kleine moestuin. Een full continu bedrijf dat zeven dagen in de week, dag en nacht aandacht vraagt, want de natuur laat zich niet in een 9 tot 5 baan dwingen. De familie Nell, al decennia eigenaren van de Slothoeve, is niet anders gewend. Of zich nou nieuw leven aandient in de vorm van lammeren of de komst van een klas scholieren op het erf: het team is op onverwachtse situaties voorbereid en gaat er flexibel mee om.
Les tussen kippen en koeien
Zo ook deze vrijdagmiddag, als een twintigtal scholieren uit klas 2 van het Hilfertsheem College uit Hilversum een praktijkles komt doen. Ze volgen het keuzevak catering & koken. De scholieren zijn, op een enkeling na, allemaal al wel eens op een boerderij geweest. En waar voedsel vandaan komt, is ook welbekend, getuige de opmerkingen als ze een koe zien liggen en kippen zien rondscharrelen: ‘Kijk, daar ligt je frikandel’ en ‘Hey, daar loopt je kipnugget.’ De stemming lijkt baldadig te worden, maar dan begint de rondleiding.
Uitleg over de voedselkringloop
Boerinnen (en schoonzussen) Petra en Ati nemen de leerlingen in twee groepen mee langs de kringloop van het leven van hun melkvee: van pasgeboren kalfjes, naar de één- (pink) en tweejarigen (vaars) in de wei en een volwassen koe die gemolken wordt door een melkrobot. “Melkkoeien”, zo vertelt Petra als de leerlingen gebiologeerd naar de melkrobot staan te kijken, ‘geven meer melk naarmate ze ouder worden. En ze moeten zich goed voelen. Goede verzorging en rust is heel belangrijk voor ze.’
Behalve de kringloop van het leven, leren de scholieren tijdens het twee uur durende bezoek ook hoe de voedselkringloop werkt. Dat koeien van gras, suikerbietenhaksel en biks uiteindelijk melk maken, wekt veel ontzag. ‘De koe is, met die vier magen en uier, eigenlijk een enorm ingenieuze fabriek.’
Leren door te doen: eiersalade en boter maken
Na de rondleiding gaan de scholieren zelf aan de slag om van wat de dieren hebben geproduceerd een product te maken zoals dat ook in de supermarkt te koop is: eiersalade en boter. Aan lange tafels werken de scholieren zich bij het schudden van room tot boter bijna in het zweet. Allemaal een kwartier lang schudden leverde 20 kleine hoeveelheden boter op, samen ongeveer een pakje roomboter.
De eiersalade is gemakkelijker gemaakt, alhoewel het pellen van de kakelverse gekookte eieren minder snel gaat dan ze thuis gewend zijn. Samen met de vers geplukte bieslook, peterselie en mayonaise (uit pot) worden de eieren gemengd tot een heerlijke salade. De schalen met stukjes stokbrood die Petra en Ati op tafel zetten worden snel volgesmeerd met de zelfgemaakte producten. In een mum van tijd is alles op, schoongelikt en leeg geschraapt. Een mooier compliment kun je als boer(in) niet krijgen.
Docent Joris: "Ik zie nu leerlingen betrokken zijn en vragen stellen die ik in de klas nog nooit heb gehoord. Super waardevol dit. Je kan ze op school nog zoveel vertellen, pas in de praktijk komt kennis tot leven.’
Kennis komt tot leven
Als de middag er op zit en de scholieren weer moeten gaan, treuzelen ze zichtbaar. De groep oogt voldaan, rustig. Nergens gedurende hun bezoek werd het vervelend. En dat is, voor een groep die voor driekwart uit jongens bestaat, opvallend te noemen. Ze ogen zelfs energieker, met meer kleur op de wangen dan toen ze aankwamen. Bij navraag beamen ze: ‘Dit is veel leuker dan school. Zo snap je hoe het werkt. En hier mag je tenminste iets doen. School is saai.’ De begeleidende leerkrachten zijn ook onder de indruk: ‘Ik zie nu leerlingen betrokken zijn en vragen stellen die ik in de klas nog nooit heb gehoord’, aldus leerkracht Joris. ‘Super waardevol dit. Je kan ze op school nog zoveel vertellen, pas in de praktijk komt kennis tot leven.’
Een zaadje geplant
Toch gaan de meesten deze middag weg met meer vragen dan toen ze aankwamen. Want dat boter van de koe komt en een ei van een kip, dat wisten ze al wel… maar hoe al die producten in de supermarkt komen, daar hebben ze geen beeld bij. ‘Als het maken van één pakje boter ons al zoveel werk kost, hoe vul je dan een hele winkel met al die producten?! En niet alleen die ene winkel in ons dorp, maar wereldwijd…’ Het begint allemaal op de boerderij’, zegt boerin Petra trots. ‘Daarna is het aan andere fabrikanten.’ Het idee van een vervolgexcursie lijkt te zijn geboren.
Meer weten over boerderijeducatie?
- Wil jij ook een bezoek brengen aan een educatieboerderij met je klas(sen? Kijk dan snel welke educatieboerderij er bij jouw school in de buurt zit en plan een bezoek in. Voor een boerderijbezoek, kan de Lekker naar Buiten!-bijdrage worden ingezet.
- Meer informatie over de verschillende soorten boerderijeducatie vind je op onze overzichtspagina.
Dit boerderijbezoek is onderdeel van een pilot voortgezet onderwijs vanuit Jong Leren Eten Noord-Holland, in samenwerking met Boerderij-educatie Gooi en Vechtstreek en Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek.
- Tekst: Ilse Vlaming
- Fotografie: Margot Brakel